chios_tvΕννέα πανεπιστημιακοί χαρακτηρίζουν καταστροφική τη δραστηριότητα των μεταλλείων, μη συμβατή με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και τον τουρισμό, με μη αναστρέψιμες συνέπειες για το φυσικό ανάγλυφο
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Του Νίκου Φωτόπουλου
(εφημερίδα των Συντακτών)
Εννέα καθηγητές πανεπιστημίου χαρακτηρίζουν την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική… «καταστροφική»! Αυτοί ξέρουν. Πρόκειται για τα μέλη ειδικής επιτροπής επιστημόνων που συγκρότησε η γενική συνέλευση της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, προκειμένου να αποφανθεί «εάν και κατά πόσον η επέκταση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στην περιοχή είναι συμβατή με αγροτικές δραστηριότητες όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία, η αλιεία κ.λπ.».
Τα συμπεράσματα των κατεξοχήν ειδικών επιστημόνων απαντούν με τον πλέον ξεκάθαρο και κατηγορηματικό τρόπο στους ισχυρισμούς της κυβέρνησης για «αναπτυξιακή επένδυση» και της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» για «τήρηση όλων των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος».
Η επιτροπή ειδικών, αφού μελέτησε το «Επενδυτικό Σχέδιο Ανάπτυξης των Μεταλλείων Κασσάνδρας από την “Ελληνικός Χρυσός” Α.Ε. (2006), τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μεταλλευτικών-Μεταλλουργικών Εγκαταστάσεων της Εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική (ΜΠΕ) και έλαβε υπόψη αποφάσεις θεσμικών και επιστημονικών φορέων, όπως του Συμβουλίου Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, του Πρυτανικού Συμβουλίου του ΑΠΘ και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, κατέληξε στα ακόλουθα:
– Η σχεδιαζόμενη μεγάλης κλίμακας επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη ΒΑ Χαλκιδική υπερβαίνει κατά πολύ τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής και θα προκαλέσει μακροχρόνιες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο φυσικό και αγροτικό περιβάλλον.
– Η σχεδιαζόμενη μεγάλης κλίμακας επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη ΒΑ Χαλκιδική ΔΕΝ είναι αειφορική καθώς θα μεταβάλει ριζικά τον χαρακτήρα της περιοχής από αγροτική-τουριστική σε ζώνη βαριάς βιομηχανίας.
– Η ρύπανση από βαρέα μέταλλα των υδάτων, του εδάφους, της χλωρίδας, της πανίδας και των καλλιεργειών θα καλύψει πολύ μεγάλες εκτάσεις και σε περιοχές που απέχουν μεγάλες αποστάσεις από την περιοχή της μεταλλευτικής δραστηριότητας.
– Ολες οι αγροτικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αλιεία κ.ά.), αλλά και η δυνατότητα επεξεργασίας και τυποποίησης αγροτικών προϊόντων θα υποστούν ανεπανόρθωτες συνέπειες. Επομένως, θεωρούμε ότι
– Η επέκταση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στη ΒΑ Χαλκιδική ΔΕΝ είναι συμβατή με τις αγροτικές δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής.
Αναφερόμενοι στα γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής που έχει παραχωρηθεί στην εταιρεία για μεταλλευτική δραστηριότητα, τονίζουν ότι:
«Χαρακτηρίζεται από έντονο επιφανειακό ανάγλυφο, έχει έκταση 317.000 στρεμμάτων και καλύπτεται κατά περίπου 90% από δάση. Μεγάλο μέρος αυτής της έκτασης αποτελεί προστατευόμενη περιοχή NATURA 2000, αλλά υπάρχουν σε αυτήν και άλλες προστατευόμενες περιοχές. Η περιοχή επίσης χαρακτηρίζεται από πλούσια χλωρίδα και πανίδα με σπάνια, κινδυνεύοντα και αυστηρώς προστατευόμενα από διεθνείς συμβάσεις είδη. Ενα άλλο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η εκτεταμένη ακτογραμμή της (περίπου 77 χιλιόμετρα).
Η βορειοανατολική (ΒΑ) Χαλκιδική έχει να επιδείξει σημαντικούς αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, καθώς είναι γενέτειρα του Αριστοτέλη και σε αυτήν βρίσκεται η Διώρυγα του Ξέρξη, ενώ αποτελεί την πύλη του Αγίου Ορους. Πέραν αυτών υπάρχει σημαντικός αριθμός αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων μικρότερης ίσως σημασίας, οι οποίοι καλύπτουν όμως μια πολύ μακρά χρονική περίοδο – από την παλαιολιθική εποχή, τους Περσικούς Πολέμους, την κλασική περίοδο της αρχαιότητας, τους ελληνιστικούς χρόνους, το Βυζάντιο και μέχρι τη σύγχρονη εποχή (Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, 2012).
Το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της περιοχής σε συνδυασμό με τους αρχαιολογικούς-ιστορικούς χώρους έχει ως αποτέλεσμα η περιοχή να αποτελεί πολύ σημαντικό τουριστικό προορισμό, κυρίως παράκτιο θερινό, από Ελληνες και ξένους. Η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ της ΒΑ Χαλκιδικής εκτιμάται σε 15-20% του τοπικά παραγόμενου ΑΕΠ (Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, 2012). Πιστεύεται ωστόσο ότι η περιοχή προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης και άλλων μορφών τουρισμού (Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, 2012) που θα συμβάλουν και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής έχει αναφερθεί και καταγραφεί μεγάλος αριθμός σεισμών από την αρχαιότητα έως και τις ημέρες μας. Μόνο κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα αναφέρονται οκτώ σεισμοί, εκ των οποίων οι τρεις ήταν μεγέθους από 7 έως 7,5 (1905, 1932 και 1968), τέσσερις από 6,1 έως 6,6 (1902, 1923, 1947 και 1978) και ένας 5,3 (1995) βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μεταλλευτικών-Μεταλλουργικών Εγκαταστάσεων της Εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική – ΜΠΕ, Παράρτημα Χ, Σεισμοτεκτονική Μελέτη, Πίνακας 2)».
Στην περιοχή όπου σχεδιάζεται να επεκταθούν οι μεταλλευτικές-μεταλλουργικές δραστηριότητες (Δήμος Αριστοτέλη), τονίζουν οι επιστήμονες, υπάρχουν 108.900 στρέμματα καλλιεργούμενων εκτάσεων καθώς και 276.400 στρέμματα βοσκότοποι που δυνητικά επιτρέπουν την περαιτέρω ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Επίσης στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναφέρεται ότι στον Δήμο Αριστοτέλη υπάρχουν 1.196 εκμεταλλεύσεις εκ των οποίων 912 είναι γεωργικές, 104 κτηνοτροφικές και 180 μεικτές.
Η κάλυψη της επιφάνειας του εδάφους λόγω απόθεσης «φυτικής γης», λένε, θα οδηγήσει σε υποβάθμιση και καταστροφή της φυσικής βλάστησης και πέραν της αποψιλωμένης περιοχής. Επιπλέον, η συνεχής άντληση νερού από προοδευτικά μεγαλύτερα βάθη θα προκαλέσει υποβιβασμό της υπεδαφικής στάθμης νερού και ξήρανση του επιφανειακού εδάφους σε ακτίνα χιλιομέτρων από το επιφανειακό όρυγμα καθώς και υποβάθμιση και καταστροφή της φυσικής βλάστησης πολύ πέραν της περιοχής που αποψιλώθηκε.
Κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων, στην επιφάνεια του γυμνού πλέον εδάφους το νερό θα απορρέει επιφανειακά, συχνά θα εμφανίζονται πλημμυρικά επεισόδια και θα προκαλούνται έντονες διαβρώσεις. Τελικό αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων φαινομένων θα είναι η απώλεια πολύτιμου εδάφους, η απώλεια νερού, λόγω αδυναμίας του να διεισδύσει στο εσωτερικό του εδάφους, η ρύπανση και καταστροφή του εδάφους και των καλλιεργειών σε χαμηλότερα σημεία της επιφάνειας.
Η συνεχής άντληση νερού με τις εννέα γεωτρήσεις που θα ανορυχθούν περιμετρικά της επιφανειακής εξόρυξης θα προκαλέσει υποβιβασμό της υπεδαφικής στάθμης νερού (και του υδροφορέα) και επομένως της στάθμης των υπαρχουσών γεωτρήσεων που χρησιμοποιούνται για άρδευση των καλλιεργειών και ξήρανση του επιφανειακού εδάφους σε ακτίνα χιλιομέτρων από την περιφέρεια του επιφανειακού ορύγματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ποσότητα του αντλούμενου ύδατος ισοδυναμεί με τις ανάγκες νερού ύδρευσης περίπου 25.000 κατοίκων. Οι επιπτώσεις της υποβάθμισης της στάθμης του υδροφορέα (εξάντληση πηγών, περιορισμός επιφανειακών απορροών, περιορισμός του εμπλουτισμού των υδροφόρων στρωμάτων των πεδινών περιοχών) αναφέρονται και στη ΜΠΕ.
Οσον αφορά την ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, είναι σίγουρο ότι αυτή θα επηρεαστεί αρνητικά από όλες τις μεταλλευτικές δραστηριότητες και οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες. Ιδιαίτερα, όταν το πλεονάζον, από το αντλούμενο, νερό επαναδιοχετεύεται στον υδροφορέα επιφέροντας μόνιμη ρύπανση των υπόγειων υδάτων.
Εικόνες αποκάλυψης
Οπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ρύπανση του αέρα, των υδάτων, αλλά και των ειδών διατροφής τους έχει συνέπειες στην ανάπτυξη, στην υγεία και στην επιβίωση των ζωικών οργανισμών. Τα αγροτικά και οικόσιτα ζώα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στα βαρέα μέταλλα όταν αυτά υπάρχουν σε αυξημένες συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα, στο νερό και στην τροφή τους. Τα συμπτώματα, οξέα ή χρόνια, που εμφανίζονται στα ζώα ποικίλλουν και εξαρτώνται από το είδος των ζώων, την ηλικία τους και το είδος και την ποσότητα του βαρέος μετάλλου που εισήχθη στον οργανισμό τους. Μεταξύ των συμπτωμάτων αναφέρονται παθήσεις του ήπατος και των νεφρών, τύφλωση, αποβολή εμβρύου, παράλυση και θάνατος.
Στον όρμο του Στρατωνίου σχεδιάζεται η κατασκευή δύο συστημάτων παραβολής σκαφών για φορτοεκφόρτωση στερεών και υγρών φορτίων. Στη ΜΠΕ επίσης αναφέρεται ότι τα ιζήματα του θαλάσσιου πυθμένα είναι ρυπασμένα από προγενέστερες απορρίψεις αποβλήτων εμπλουτισμού μεταλλευμάτων. Επιπλέον, πολλά υδρολογικά συστήματα απορροής επιφανειακών υδάτων εκρέουν κατά μήκος της ακτογραμμής της περιοχής. Στη ΜΠΕ δεν αναφέρονται οι πιθανές επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και στα παράκτια νερά από τους αυξημένους πλόες μεγαλύτερων πλοίων, την κακή λειτουργία των εγκαταστάσεων φορτοεκφόρτωσης, τα ατυχήματα ή τα πλημμυρικά επεισόδια. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύεται ότι το θαλάσσιο περιβάλλον θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο και θα επηρεάσει αρνητικά και τους θαλάσσιους οργανισμούς.
ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Η ειδική επιστημονική επιτροπή αποτελείται από τα ακόλουθα μέλη:
1. Αποστολίδης Απόστολος, αναπληρωτής καθηγητής Ιχθυολογίας
2. Δημάση-Θεριού Κορτέσσα, καθηγήτρια Δενδροκομίας
3. Θρασυβούλου Ανδρέας, καθηγητής Μελισσοκομίας
4. Λαζαρίδης Χαράλαμπος, καθηγητής Μηχανικής Τροφίμων
5. Νικολάου Νικόλαος, καθηγητής Αμπελουργίας
6. Ντότας Δημήτριος, καθηγητής Διατροφής Αγροτικών Ζώων
7. Παναγιωτόπουλος Κυριάκος, καθηγητής Εδαφολογίας (συντονιστής)
8. Σέμος Αναστάσιος, καθηγητής Αγροτικής Οικονομίας
9. Τσιάλτας Ιωάννης, λέκτορας Εφαρμ. Φυσιολ. Φυτών Μεγάλης Καλλιέργειας.
Add comment