Η δράση των Εβραίων στην Ελλάδα

Η πρώτη μαρτυρία Εβραϊκής παρουσίας στην Ελλάδα είναι μια επιγραφή του 300-250 π.Χ., από την Αττική. Στο ιερό νησί της Δήλου, υπάρχει η αρχαιότερη συναγωγή στη
διασπορά, που έχει χρονολογηθεί στον πρώιμο 1^ο αι. π.χ. Όταν επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη ο Απόστολος Παύλος, βρήκε εκεί οργανωμένη ισραηλιτική κοινότητα, όπως και στους Φιλίππους, τη Βέροια, την Κόρινθο και πιθανώς την Αθήνα.

Ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ελλάδα αυξήθηκε τα Ρωμαϊκά χρόνια και αποτέλεσε τη βάση των εβραϊκών εστιών κατά τη βυζαντινή εποχή. Κατά τον 12^ο αιώνα, ο περιηγητής Βενιαμίν της Τουδέλας ανέφερε την ύπαρξη εβραϊκών οικογενειών και κοινοτήτων σε πολλές πόλεις, ενώ κοινότητες υπήρχαν και στα μεγαλύτερα νησιά. Οι κύριες ασχολίες τους ήταν η υφαντουργία, η βαφή υφασμάτων και η μεταξουργία.

Οι Εβραίοι αυτοί, αποκαλούμενοι αργότερα Ρωμανιώτες, ήταν ελληνόφωνοι και σημαντικά ενσωματωμένοι στον ελληνικό πολιτισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι έγραφαν στα ελληνικά, χρησιμοποιώντας όμως το εβραϊκό αλφάβητο.

Οι Οθωμανικές αρχές αναγνώρισαν στους Εβραίους τα ίδια δικαιώματα που είχε κάθε μη Μουσουλμανική θρησκευτική ομάδα της αυτοκρατορίας: μπορούσαν να ασκούν τη θρησκεία τους ελεύθερα και διέθεταν σχετική αυτονομία και δικαστικές αρμοδιότητες σε εσωκοινοτικά θέματα. Αναγνωρίζοντας τη σημασία του δραστήριου Εβραϊκού στοιχείου, οι σουλτάνοι προσκάλεσαν τους διωκόμενους Εβραίους της Ισπανίας και Πορτογαλίας που ονομάστηκαν Σεφαραδίτες (Σεφαράδ = Ισπανία). Εγκαταστάθηκαν στον ελλαδικό χώρο, κυρίως κατά τον 15^ο αιώνα, φέρνοντας τα δικά τους ήθη και έθιμα και τη γλώσσα τους (τα ισπανοεβραϊκά). Ακολούθησαν αφίξεις μικρότερων ομάδων από την Ουγγαρία και τη Νότια Ιταλία.

Κατά την περίοδο από το 16^ο μέχρι τον 18^ο αιώνα, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης ήταν μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Σημαντικές επίσης, ήταν οι Κοινότητες στη Ρόδο και στην Κρήτη. Η τελευταία υπήρξε ονομαστή για την εκεί ανάπτυξη της Ραββινικής Φιλοσοφίας.

Με την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, το 1832, παραχωρήθηκαν στους Εβραίους ίσα πολιτικά δικαιώματα με τους άλλους Έλληνες. Από το 1882 ως το 1920 οι εβραϊκές κοινότητες της χώρας αναγνωρίστηκαν ως νομικά πρόσωπα.

Στις αρχές του 20^ου αιώνα, στην Ελλάδα ζούσαν 10.000 περίπου Εβραίοι, αλλά μετά τις προσαρτήσεις εδαφών κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13) ο αριθμός τους έφθασε τους 100.000.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Ιταλοί (1940) και οι Γερμανοί (1941) επιτέθηκαν κατά της Ελλάδος, πολλοί Εβραίοι πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού. Κατά την Κατοχή, οι Ισραηλιτικές Κοινότητες της Ελλάδας αποδεκατίστηκαν, καθώς η πλειοψηφία των μελών τους δολοφονήθηκε στα στρατόπεδα θανάτου. Οι απώλειες έφτασαν το 87% του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδος, από τα υψηλότερα ποσοστά της Ευρώπης.

Πολλοί από τους Εβραίους που Εβραίοι που διασώθηκαν, το οφείλουν στη βοήθεια των Χριστιανών συμπατριωτών τους· αρκετοί εντάχθηκαν στην αντίσταση ή στο Ελληνικό Σώμα της Μέσης Ανατολής. 
Ο εβραϊκός πληθυσμός μειώθηκε ακόμα περισσότερο κατά τα μεταπολεμικά χρόνια λόγω της μετανάστευσης προς τις Η.Π.Α. και το Ισραήλ. Σήμερα στην Ελλάδα ζουν περίπου 5.000 Εβραίοι, οργανωμένοι σε 9 Κοινότητες.

Οι Έλληνες Εβραίοι ανέκαθεν συμμετείχαν στη δημόσια ζωή του τόπου. Στο παρελθόν, αντιπροσωπεύονταν τόσο στη Βουλή όσο και στη Γερουσία, ενώ πολλοί κατείχαν σημαντικές θέσεις στο Δημόσιο τομέα και στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Σήμερα, οι Εβραίοι της Ελλάδας διαπρέπουν κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, όπως π.χ. στο εμπόριο, το βιομηχανικό και επιχειρηματικό τομέα και τις επιστήμες.

πηγή: pame.gr